مقایسه مورفولوژی جمعیت های سس ماهی خالدار(barbus lacerta) در حوضه های ارومیه، دجله و خزر

برای مقایسه مورفولوژی جمعیت های سس ماهی خالدار (barbus lacerta) در حوضه های دجله، خزر و ارومیه تعداد 128 قطعه ماهی از این سه حوضه (دجله 55، خزر 34 و ارومیه 39 قطعه) صید گردید. نمونه ها پس از تثبیت در فرمالین 10%، برای بررسی های ماهی شناسی به آزمایشگاه شیلات دانشگاه صنعتی اصفهان انتقال داده شد. مطالعات مورفولوژیکی به سه روش سنتی، فواصل تراس با 10 نشانه و ریخت سنجی هندسی با 14 نشانه انجام شد. برای مطالعات مورفولوژیکی سنتی، صفات اندازشی، اندازشی نسبی و صفات شمارشی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل آماری از تجزیه واریانس و آزمون دانکن، آزمون غیرپارامتری h کروسکال والیس و نیز آزمون تحلیل عاملی استفاده گردید. صفات طول استاندارد به طول چنگالی، طول استاندارد به طول کل، ارتفاع بدن به ارتفاع ساقه دمی، ارتفاع بدن به طول استاندارد، طول سر به طول استاندارد، طول پوزه به طول سر، فاصله پشت حدقه ای به طول سر، فاصله نوک پوزه تا ابتدای باله مخرجی به طول استاندارد، فاصله ابتدای باله پشتی تا نوک پوزه به فاصله نوک پوزه تا ابتدای باله مخرجی، طول بلندترین شعاع باله پشتی به طول استاندارد، طول باله شکمی به طول استاندارد، طول باله سینه ای به طول استاندارد، ارتفاع بدن، طول پوزه، قطر چشم و طول بلندترین شعاع باله پشتی در بین هر سه جمعیت اختلاف معنی دار آماری نشان دادند (05/0p<). بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، چهار عامل با مجموع واریانس 74/78% و دارای مقادیر ویژه بالای 1 استخراج شدند. نمودار پراکنش عامل اول به عامل دوم در تحلیل عاملی صفات اندازشی و اندازشی نسبی همپوشانی بالایی را نشان داد. بررسی فواصل تراس اندازه گیری شده بین 10 نشانه، شامل تراس های 1، 2، 3، 5، 6، 8، 12، 13، 16 و 22 اختلاف معنی دار آماری نشان داد (05/0p<). بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، تعداد 1 عامل با واریانس 87/97% و دارای مقدار ویژه بالای 1 استخراج شد. در بررسی ریخت سنجی هندسی در لندمارک های شماره 1، 4، 5، 11، 12، 13 و 14 بیشترین جابجایی و تغییرات مشاهده شد. بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، تعداد 2 عامل با مجموع واریانس 96/60% دارای مقادیر ویژه بالای 1 استخراج شدند. نمودار پراکنش عامل اول به عامل دوم در تحلیل عاملی هم پوشانی بالایی را نشان داد و جداشدگی در بین آنها دیده نشد، ولی آزمون تجزیه به متغیرهای کانونی توانست جمعیت های مختلف را تا حدودی از هم تفکیک کند. تعداد شعاع های سخت و نرم باله مخرجی، تعداد شعاع های باله دمی، تعداد مهره های شکمی، فلس های روی خط جانبی و فلس های بالای خط جانبی اختلاف معنی دار آماری نشان دادند(05/0p<). بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، تعداد 3 عامل با مجموع واریانس 69/71% دارای مقادیر ویژه بالای 1 استخراج شد. نمودار پراکنش عامل اول به عامل دوم در تحلیل عاملی صفات شمارشی همپوشانی بالایی نشان داد. نتایج نشان داد که روش سنتی نتوانست جمعیت های سه حوضه را از هم جدا کند ولی روش تراس و روش ریخت سنجی هندسی تا حدودی توانستند جمعیت ها را از هم جدا کنند، بنابراین، می توان نتیجه گرفت که جمعیت های سس ماهی خالدار در این سه حوضه با همدیگر قرابت و نزدیکی دارند و فقط تا حدودی می توان این جمعیت ها را از یکدیگر جدا کرد.